Το προαύλιο της στέγης του ΣυνΑθηνά στην οδό Αθηνάς, γεμάτο με κόσμο διαφόρων ηλικιών και εθνικοτήτων. Μια ομάδα κόβει σε ένα τραπέζι λαχανικά, αριστερά ένα μεγάλο πορτοκαλί φορτηγό με προμήθειες, λίγο πιο πέρα ένα βανάκι με δύο πλυντήρια εν δράσει και στα σκαλάκια δεξιά, μουσικοί με τις κιθάρες τους να τραγουδούν. Θυμίζει γιορτή αλλά μια γιορτή διαφορετική από τις άλλες. Πρόκειται για την πρωτοβουλία One Stop, μια ιδέα της ομάδας STEPS που σε συνεργασία με τις ομάδες Ithaca Laundry και R.O.A.D.S κάθε Τετάρτη και Κυριακή απόγευμα στήνουν μια γιορτή αλληλεγγύης με στόχο να δώσει χαρά σε ανθρώπους που θέλουν να συνεχίσουν να ζουν με αξιοπρέπεια.
Άνθρωποι σε κατάσταση δρόμου ή άποροι μπορούν να καλύψουν πρακτικές τους ανάγκες και να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες. Πλύσιμο ρούχων, μια μερίδα φαγητού, πρόσβαση σε φάρμακα και πρώτες βοήθειες, νομική συμβουλευτική υποστήριξη, ενημέρωση για τα δικαιώματά τους ακόμα, ένα αυτοσχέδιο κουρείο, θεατρικά δρώμενα είναι μερικά από τα συστατικά μιας πρωτοβουλίας με κεντρικό της στόχο να προάγει το δικαίωμα των ανθρώπων που ζουν σε κατάσταση δρόμου να συμμετέχουν, να προσφέρουν, να ανήκουν.
Αυτή η αντίληψη διέπει άλλωστε όλες τις δράσεις του STEPS, που ξεκίνησε να δομείται τον Απρίλιο του 2016. Εμπνευστής και ιδρυτής της οργάνωσης, που σήμερα αριθμεί 40 εθελοντές, είναι ο Τάσσος Σμετόπουλος, ένας άνθρωπος που βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια στο πεδίο και προσπαθεί να αλλάξει τον τρόπο αντιμετώπισης των περιθωριοποιημένων ατόμων με μεθοδικότητα και όραμα.
«Αυτό που μας ξεχωρίζει είναι η πρόθεσή μας να δημιουργήσουμε έναν ανοιχτό χώρο. Μέσα από τη δράση αυτή δεν προσφέρουμε απλώς υποστήριξη αλλά προτείνουμε έναν τρόπο να ζήσουμε όλοι μαζί ως κοινωνία», μας εξηγεί.
Από την άκρη του δρόμου μέχρι ένα σπίτι
Η ομάδα STEPS δραστηριοποιείται παράλληλα σε τρία διαφορετικά επίπεδα ώστε να βοηθήσει ανθρώπους που ζουν στον δρόμο να απεγκλωβιστούν από την κατάσταση αυτή. Το πρώτο βήμα, η παρέμβαση στον δρόμο ή «street embrace», το δεύτερο, η υποστήριξη στην εύρεση στέγης και τέλος η υποστήριξη στο στάδιο της «ένταξης».
Σύμφωνα με τον Τάσσο Σμετόπουλο, αυτή τη στιγμή περίπου 1.700 άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση δρόμου στο Κέντρο της Αθήνας. Όπως εξηγεί, είτε πρόκειται για εξαρτημένους, είτε για μετανάστες, πρόσφυγες ή θύματα ανθρώπινης εμπορίας, είτε για κάποιον που έχει στέγη αλλά λόγω δύσκολων συνθηκών αναγκάζεται να περνάει πολλές ώρες στον δρόμο, πάντοτε ο λόγος που οδηγεί εκεί είναι κοινός: η αδυναμία διαχείρισης μιας απώλειας.
«Πρέπει να τους κάνεις τις κατάλληλες ερωτήσεις για να βρεις ποια είναι πραγματικά η ανάγκη, να προσπαθήσεις να πας βαθύτερα από αυτό που φαίνεται».
Η ομάδα του «street embrace» αποτελείται από κοινωνικούς επιστήμονες, γιατρούς και νοσηλευτές, νομικούς, εκπαιδευτικούς αλλά και ανθρώπους που έχουν οι ίδιοι βιώσει τον κοινωνικό αποκλεισμό. Προσφέρουν ιατρική φροντίδα, φαγητό, ρουχισμό, χρήσιμες πληροφορίες και συνοδείες σε υπηρεσίες για φορολογικά και άλλα ζητήματα που αποτελούν σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση σε στέγαση και ιατρική περίθαλψη για όσους ζουν στον δρόμο.
Ακολουθώντας την ομάδα κατά μήκος της οδού Ερμού, στρέφεις το βλέμμα σου σε ανθρώπους που αλλιώς δεν θα κοίταζες. Τον Haybe από τη Σομαλία, την κα Μαρία, πάνω από 60 ετών, που επαιτεί για να μπορεί να πληρώνει τον ξενώνα στον οποίο μένει και της στοιχίζει 5 ευρώ την ημέρα, τον κύριο Ανδρέα που συναντήσαμε και νωρίτερα στην στέγη του συνΑθηνά να συνεισφέρει στις προετοιμασίες του ONE STOP.
Η σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται ανάμεσα στους εθελοντές και τους ανθρώπους που ζουν στον δρόμο έχει τη δύναμη να καλλιεργήσει τις συνθήκες για το επόμενο βήμα, όπως στην περίπτωση του κυρίου Ανδρέα.
«Ορισμένες φορές απογοητεύομαι αλλά όταν βλέπεις περιπτώσεις σαν του Ανδρέα, αναπτερώνεσαι. Έστω και έναν άνθρωπο να μπορέσεις να βγάλεις από τον δρόμο είναι σημαντικό», λέει χαρακτηριστικά η Αλεξάνδρα, εθελόντρια.
Ο κύριος Ανδρέας είναι μικροπωλητής που βρέθηκε χωρίς στέγη λόγω διάφορων συμβάντων και δυσκολιών και αυτή τη στιγμή είναι έτοιμος να βγει από τον δρόμο. Με την υποστήριξη του STEPS – που σε αυτές τις περιπτώσεις βοηθάει στην εύρεση του σπιτιού, στην κάλυψη της εγγύησης και των αναγκών σίτισης– ο κύριος Ανδρέας μπορεί με τα έστω λίγα χρήματα που κερδίζει τον μήνα, να κάνει το πρώτο βήμα μακριά από τον δρόμο και να κατακτήσει σιγά σιγά την αυτονομία του.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να πετύχει αυτή η προσπάθεια είναι η συμμετοχή των ατόμων που λαμβάνουν βοήθεια. Μέσα από την εθελοντική συνεισφορά τους στις δραστηριότητες του STEPS τους δίνεται η δυνατότητα να προσφέρουν αλλά και να να ανοίξουν έναν νέο κύκλο ανθρώπων και επαφών και να μειώσουν έτσι τις πιθανότητες να επιστρέψουν στην απομόνωση και τον αποκλεισμό.
Next STEPS
Σε ό,τι αφορά τον αντίκτυπο των δράσεων, ενδεικτικά, μέσα από τη δράση ONE STOP έχουν προσφερθεί μέχρι σήμερα πάνω από 5.000 μερίδες φαγητού σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη ενώ κεντρικός στόχος είναι να αναπτυχθεί το πρόγραμμα φιλοξενίας.
Σε έναν χρόνο από τώρα ο Τάσσος Σμετόπουλος οραματίζεται να λειτουργεί πλήρως το πρόγραμμα “My Home” που θα διευκολύνει τη στέγαση από 7 μήνες έως και 2 χρόνια σε μικρά διαμερίσματα μέσα στην πόλη και θα συνοδεύεται από ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών εκπαίδευσης, ψυχοκοινωνικής στήριξης και εργασιακής συμβουλευτικής.
Η συμμετοχή της ομάδας στο Social Dynamo ωθεί προς αυτή την κατεύθυνση καθώς έχει δώσει τροφή για σκέψη και έναυσμα για την ανάπτυξη διαδικασιών.
«Είναι μια καλή ευκαιρία για τα νέα παιδιά της ομάδας καθώς τους δίνεται η δυνατότητα να μάθουν πολλά και να βοηθήσουν ώστε να κάνουμε τα πράγματα με σωστό τρόπο», αναφέρει ο Τάσσος Σμετόπουλος.
Το STEPS δεν λαμβάνει κανενός είδους χρηματοδότηση από κρατικούς ή δημόσιους φορείς. Ένα δίκτυο ομάδων και ατόμων στο εξωτερικό υποστηρίζουν την προσπάθεια ενώ στα σκαριά βρίσκονται ιδέες για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας, πάντοτε με την ενεργό συμμετοχή των ανθρώπων που ζουν ή έζησαν σε κατάσταση δρόμου.
Κείμενο: Μαρίνα Τομαρά
Φωτογραφίες: Θωμάς Γκαζέλης
