Η Δομνίκη Ασημάκη είναι μία από τους πέντε διακεκριμένους επιστήμονες , που βραβεύεται από το Ίδρυμα Μποδοσάκη, στο πλαίσιο του θεσμού των Επιστημονικών Βραβείων 2017. Ας γνωρίσουμε αυτή την εξαιρετική επιστήμονα, που ξεκινώντας τη διαδρομή της από την Αθήνα πριν 20 χρόνια, εξακολουθεί να γοητεύεται από το άγνωστο και να αναζητά νέους τόπους.
1. Από την Αθήνα στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Είναι μακρύς ο δρόμος…
Αρκετά μακρύς και η διαδρομή δεν ήταν απευθείας … πέρασα από την Ελλάδα στη Βοστώνη, στη Μασαχουσέτη, στο Παρίσι, στη Σάντα Μπάρμπαρα, στην Καλιφόρνια, στην Ατλάντα, στη Τζόρτζια και… πίσω στην Καλιφόρνια, στο Λος Άντζελες. Δεν προγραμμάτιζα πιο μακριά από το επόμενο βήμα κάθε φορά, έφυγα από την Ελλάδα με στόχο να πάρω διδακτορικό στο MIT. Ύστερα μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω έρευνα στη Γαλλία και την άρπαξα και, στη συνέχεια, άλλη μια ευκαιρία να συνεργαστώ με έναν διάσημο σεισμολόγο στην Καλιφόρνια, και ούτω καθεξής. Ακολούθησα εμπνευσμένους καθηγητές και εμπνεύστηκα από συναδέλφους μου, φοιτητές μου, και από την ομορφιά της αναζήτησης του άγνωστου που βρίσκεται στον πυρήνα της επιστήμης. Όταν βρίσκομαι στο Caltech νιώθω σαν να είμαι σπίτι και για πρώτη φορά σκέφτομαι να δημιουργήσω ρίζες. Περιπλανώμαι για περίπου 20 χρόνια οπότε ήταν καιρός να κατασταλάξω σε ένα μέρος, σωματικά. Πνευματικά, δεν νομίζω ότι θα φτάσω ποτέ εκεί ούτε σε προσωπικό ούτε σε επαγγελματικό επίπεδο. Η ζωή για μένα είναι να μαθαίνεις συνεχώς, να εξερευνείς, να αποτυγχάνεις, να πετυχαίνεις και να αισθάνεσαι, και όλα αυτά δεν μπορούν να συμβούν χωρίς προκλήσεις που πρέπει να ξεπεραστούν στον δρόμο.
2. Τι είναι αυτό που σας συναρπάζει περισσότερο στην έρευνά σας και σε ποιους τομείς βρίσκει εφαρμογή;
Πρωτίστως και περισσότερο απ’ όλα μου αρέσει να είμαι δασκάλα. Έχω τεράστιο σεβασμό για τους δασκάλους μου, που με βοήθησαν να ανακαλύψω ποια μπορώ να είμαι, και έτσι παίρνω τον ρόλο μου ως μέντορα πολύ σοβαρά και προσπαθώ να βοηθήσω τους φοιτητές μου να ανακαλύψουν καλύτερο εαυτό τους. Σε ένα πρακτικό επίπεδο, είναι πραγματικά ενδιαφέρον που ζω σε μια σεισμικά ενεργή περιοχή όπως το Λος Άντζελες και προσπαθώ να επικοινωνώ τα πορίσματα των ερευνών μου με επιστήμονες, φορείς που είναι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής και με το ευρύ κοινό. Εδώ είναι πιο εύκολο να μετουσιώσω την έρευνά μου σε πράξη και ελπίζω ότι όταν συμβεί ο μεγάλος σεισμός στην Καλιφόρνια, θα έχουμε τη δυνατότητα να σώσουμε ζωές χάρη στη βελτίωση των κωδικών σχεδιασμού αλλά και χάρη της ετοιμότητας ανταπόκρισης των πολιτών και της πολιτείας σε έκτακτες συνθήκες. Τέλος, μου αρέσει πολύ η περιπέτεια του κυνηγιού σεισμών σε σεισμικά ενεργές περιοχές σε όλο τον κόσμο, ψάχνοντας για επικύρωση των προγνωστικών μοντέλων μας, για νέα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις και για την ευκαιρία να γνωρίσω άλλους πολιτισμούς και ν κάνω φίλους ζωής. Αγαπώ την επιτόπια έρευνα σε μέρη όπως η Ιαπωνία, η Χιλή, το Νεπάλ, η Κίνα˙ είναι σαν να δοκιμάζουμε νέες ιδέες σε ένα εργαστήριο πραγματικής κλίμακας, μια ευκαιρία που θα έχω μόνο λίγες φορές στη ζωή μου.
3. Συνηθίζουμε να χαρακτηρίζουμε την Ελλάδα ως μια σεισμογενή περιοχή, ποιο ρόλο παίζει η μορφολογία και το ανάγλυφο της ελληνικής επικράτειας στους σεισμούς που σημειώνονται;
Θα έλεγα ότι η γεωμορφολογία και η σεισμική δραστηριότητα πάνε χέρι-χέρι. Οι περιοχές που έχουν σύνθετο και ταχέως μεταβαλλόμενη γεωμορφολογία (π.χ. ψηλά βουνά, φαράγγια, ηφαίστεια) είναι συχνά οι πιο σεισμικά ενεργές (και οι πιο όμορφες). Είναι ένα παζάρι ανάμεσα στη φυσική ομορφιά και στα απρόοπτα που τη δημιουργούν.
Ίσως η πιο σημαντική συνέπεια της ανώμαλης επιφάνειας και της υπόγειας τοπογραφίας του ελληνικού τοπίου είναι ότι προκαλεί, σε μικρές αποστάσεις, τη δραστική μεταβολή της δόνησης της επιφάνειας του εδάφους, ένα φαινόμενο που επιβάλλει διαφοροποιημένες εντάσεις σε υποδομές όπως γέφυρες, σήραγγες, αγωγοί, τα δίκτυα μεταφορών και ηλεκτρικής ενέργειας.
4. Τι σημαίνει η απονομή του Επιστημονικού Βραβείου του Ιδρύματος Μποδοσάκη για εσάς προσωπικά;
Είναι μια πολύ μεγάλη τιμή να λάβω ένα τόσο σημαντικό βραβείο. Διακρίσεις, όπως αυτή, μας δίνουν δύναμη και έμπνευση για να ακολουθήσουμε νέα όνειρα, και αποτελούν μια αναγνώριση τω επαγγελματικών μας προσπαθειών και των προσωπικών μας θυσιών επί σειρά πολλών ετών. Ωστόσο, το πιο σημαντικό για μένα είναι ότι το βραβείο είναι ελληνικό, και ότι μετά από 20 χρόνια στο εξωτερικό, αισθάνομαι ότι έχω κάνει τη χώρα μου υπερήφανη. Κανένα άλλο βραβείο στην καριέρα μου δεν ήταν τόσο συγκινητικό όσο το βραβείο Μποδοσάκη, και για αυτό είμαι ευγνώμων στο Ινστιτούτο (Caltech), στην επιτροπή των βραβείων, στους φοιτητές και τους συνεργάτες μου, οι οποίοι εμμέσως βραβεύονται κι αυτοί μαζί με εμένα.
5. Ως διαπρεπής Έλληνας επιστήμονας που ζει και εργάζεται στο εξωτερικό, θα συμβουλεύατε τους νέους ανθρώπους να μείνουν και να διεκδικήσουν καλύτερες συνθήκες στην Ελλάδα της κρίσης ή να δοκιμάσουν την τύχη τους αλλού;
Αν υπάρχουν καλύτερες ευκαιρίες για τη νέα γενιά στην Ελλάδα, αν μπορούν -με αφοσίωση και σκληρή δουλειά- να επιτύχουν τα όνειρά τους, τότε δεν υπάρχει καμία αμφιβολία στο μυαλό μου ότι πρέπει να μείνουν. Φοβάμαι, ωστόσο, ότι η κατάσταση δεν υπό τον έλεγχο τους, και ότι οι μάχες ενάντια σε ένα σύνθετο φαύλο κύκλο που δεν μπορούν μόνοι τους να σταματήσουν και να αντιστρέψουν, θα ισοπεδώσει τα όνειρά τους και οι προσπάθειές τους θα αποβούν μάταιες. Πραγματικά δεν ξέρω τι να πω. Νιώθω ανίσχυρη για να αλλάξω τα πράγματα και πιστεύω ότι το ίδιο συμβαίνει και στη νέα γενιά. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι η ηλεκτρονική μου διεύθυνση καθώς και το τηλέφωνό μου είναι πάντα διαθέσιμα για τους νέους Έλληνες που αισθάνονται ότι οι επιλογές τους είναι «το σπίτι ή το μέλλον». Η ενδυνάμωση επίδοξων επιστημόνων για να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους, όπως με τους φοιτητές μου, είναι κάτι που από μόνο του αποτελεί μέρος του δικού μου ονείρου…
Σας ευχαριστώ!
